فرش بته جقه

فرش بته جقه از طرح فرش های اصیل در فرش ایرانی است . نقش مایه اصلی در طرح بوته کشمیر یا بته جقه ، طرح بوته کاج است. طرح بوته کاج همان طور که از نامش پیداست شبیه به میوه درخت کاج است. برخی آن را به آتش مقدس کاج ، بادام ، گلابی ، کیسه چرمی و مشت بسته نیز نسبت داده‌اند. در ادامه به انواع نقش بته جقه در فرش ایرانی خواهیم پرداخت.

نقش بته جقه در فرش دستباف و ماشینی ایرانی

نقش بته جقه یکی از نقش های اصیل در هنر ایرانی است. در تفسیر معنایی این نقش گفته اند طرح درخت سروی است که در نتیجه باد سر خم کرده است. یا شکل مرغی است که سر خود را در سینه فرو برده و یا زنی است که چادر بر سر دارد. جقه نام بوته کوچکی است که در کنار بوته اصلی طراحی می‌شود و در این طرح به چشم میخورد.

نقش بته جقه علاوه بر طراحی نقشه فرش ایرانی در هنر های دیگر از قبیل تذهیب ، قلم زنی ، میناکاری ، پارچه های چاپ سنتی و پارچه های ترمه مورد استفاده قرار می گیرد. این همه تنوع در استفاده در هنر های مختلف ، مطمئنا نوید تنوع در شکل و ظاهر را می دهد که در بخش بعدی به این شکل های متنوع نقش بته جقه به خصوص در طرح فرش ایرانی خواهیم پرداخت.

انواع نقش بته جقه در هنر فرش ایرانی

اگرچه انواع طرح های بته جقه دارای مشابهت بسیار از نظر شکل ظاهری هستند ، تفاوت های اندکی در طراحی آن ها وجود دارد که در فرهنگ های مختلف و دوره های تاریخی متفاوت بر اثر ذوق و خلاقیت طراح نقش و نقشه فرش به وجود آمده است.

طرح بته جقه‌ ای یا بوته جقه ای

همان طرح درخت سرو به عنوان پایه نقش و جقه کوچک در کنار آن است. طرح بوته کرمان و بوته افشاری ، تنوع هایی از طرح بوته جقه یا بته جقه هستند. 

طرح بوته کرمان

طرح بوته کرمان یکی از طرح های مشابه طرح بوته جقه است. طرح بوته کرمان شبیه به طرح بوته جقه بوده ولی دارای زمینه سبز سیر می باشد. همچنین به شکلی بلند و باریک تر از بوته جقه است.

طرح بوته افشاری

طرح بوته افشاری طرح های سنتی ایران متعلق به طایفه افشار را می نامند. طرح این نقش دارای نقش مرغ ترنجی با زمینه یک رنگ است که در واقع طرح و نقشه خاص قالیچه‌ های افشاری می باشند.

طرح بوته بادامی

بوته ای که شبیه بادام است را به عنوان طرح بوته بادامی می شناسند. گل ها در طرح بوته بادامی بسیار ریز بافته می‌شوند.

طرح بوته بازوبندی

همان گونه که از نامش پیداست، طرح بوته بازوبندی نقشی است که از بازو بند یا گردن بند و یا کمربندهایی که در گذشته ایرانیان به پهلوانان هدیه می‌کرده‌اند، الهام گرفته شده است.

بوته ترمه ای

به طرح بوته‌ای که شبیه به شکل کاج متوسط می‌باشد، طرح بوته ترمه ای می گویند.

طرح بوته خرقه‌ ای

طرح دیگری از انواع طرح های بوته ای است. طرح بوته خرقه‌ ای شبیه به طرح بالا بوده اما در مقایسه با طرح بوته ترمه ای این طرح دارای بوته‌ های بزرگ تر می باشد.

طرح بوته دو قلو

یکی از طرح های بوته ای است. در بوته دو قلو همان گونه که در نامش پیداست دو بوته به اندازه هم در کنار یکدیگر هستند.

طرح بوته ماهی

ماهی به دلیل محبوبیتش همواره یکی از مدل های اصلی طراحی و نقاشی فرش محسوب می شود. با تجسم و دقت در طرح بوته ماهی می توان یک یا چند بوته شبیه به ماهی را مشاهده نمود. این بوته های ماهی شکل معمولاَ در حاشیه فرش قرار داده و دیده می شوند.

طرح بوته مادر و بچه

یک طرح فرش جالب، طرح بوته مادر و بچه می باشد. در این طرح می توان دو بوته را بدین صورت مشاهده کرد که نقش بوته کوچکی در درون بوته بزرگ وجود دارد. به علت قرارگیری دو اندازه متفاوت بوته در درون یکدیگر این طرح را طرح بوته مادر و بچه نام گذاری کرده اند.

طرح بوته سنندجی

این طرح یکی از طرح های واگیره ای یا بندی طره دار نیز محسوب می شود. زیرا هم طرح بوته در سرتاسر آن تکرار شده است. و هم اطراف این طرح را نقش طره محاصره کرده است.

طرح بوته شاخ گوزن

این طرح نیز مانند طره بته سنندجی در گروه طرح های واگیره ای یا بندی به حساب می آید. اما علت نام گذاری آن این است که طرح های بوته آن به صورت قرینه به یکدیگر چسبیده اند و سرهای بوته به طرفین خم شده اند و طرح یک شاخ گوزن را شبیه سازی کرده اند. این طرح بیشتر در فرش دستباف کاربرد دارد و مدل فرش ماشینی آن کمتر تولید شده است.

طرح بوته شاخ و برگی

بعضی طرح ها نظیر طرح بوته عنابی، بوته جوجه‌ ای، بوته قباد خانی و بوته صوفی ، بوته محلی بوده و شناخته شده یا معروف نمی باشند. اگر قصد برشمردن طرح های ریز را داشته باشیم، یکی از طرح های ریز طرح بوته ریز است.

با خرید فرش بته جقه یک طرح فرش خاص را به دکوراسیون منزل خود هدیه کنید

اگر چه طرح بته جقه یک طرح سنتی و با سابقه در هنر های سنتی ایرانی است ، تعداد زیادی از این نوع طرح فرش در فرش های دستباف و ماشینی یافت نمی شوند. دلیل آن این است که نقش بته جقه یک نقش نامتقارن است و در طراحی فرش ایرانی ، تمایل بیشتری به طرح ها و نقش های متقارن وجود دارد.

می توان طرح فرش های دارای نقش بته جقه را به دو دسته کلی تقسیم کرد.

فرش هایی که نقش بته جقه بزرگی در مرکز به عنوان ترنج مرکزی دارند. این دسته از فرش ها جزو دسته طرح فرش سراسری محسوب می شوند که تقارن افقی یا عمودی در آن ها به چشم نمی خورد. این فرش های بسیار خاص و زیبا می توانند در مرکز چیدمان مبلمان شما جلوه خاص و منحصر به فردی به دکوراسیون اتاق پذیرایی شما بدند.

دسته دوم از فرش های بته جقه ، فرش های تلفیقی هستند که از نقش های دیگر مثل نقش شاه عباسی ، گل رز و گلدانی در کنار نقش بته جقه بهره می برند. این فرش ها معمولا دارای یک طرح فرش شلوغ و زنده و با طراوت هستند و نمایشی از طرح های سنتی و کلاسیک ایرانی را در قالب یک طرح فرش جدید و مدرن به وجود می آورند.

اگر از آن دسته خریداران خاص پسند هستید که تمایل دارید فرش شما خاص ، منحصر به فرد و با جلوه بسیار باشد، فرش بته جقه انتخاب خوبی برای شما است.