تراکم فرش چیست ؟ آموزش کامل به زبان ساده و قابل فهم
تا حالا شده وقتی برای خرید فرش ماشینی رفتی ، فروشنده بعد از اینکه گفت مثلاً این فرش ۱۲۰۰ شانه ست ، سریع اضافه کنه که تراکمش هم ۳۶۰۰ه ؟ خب بدون که این دوتا عدد یعنی شانه و تراکم ، خیلی مهم ان و تقریباً همه وقتی بخوان در مورد کیفیت فرش نظر بدن ، سراغ این دوتا عدد میان.
البته همون طور که قبلاً هم تو مقاله «شانه فرش چیه ؟» توضیح دادیم ، اینا تنها عوامل تعیین کننده قیمت و کیفیت فرش نیستن. چیزای دیگه ای هم هست مثل اینکه نخش چیه ، وزنش چقدره ، آهار و مراحل تکمیلش چطور بوده ، ضمانت نامه داره یا نه و خیلی موارد دیگه که بعداً مفصل درباره شون صحبت می کنیم.
ما تو این مقاله می خوایم سراغ یکی از این واژه های تخصصی بریم : تراکم فرش. یه جورایی می تونیم بگیم این مقاله ادامه مقاله ی شانه فرشه. پس اگه اون رو نخوندی ، پیشنهاد می کنم اول بری سراغش.
تا آخر این مقاله با ما باش که تبدیل به یه کارشناس فرش واقعی بشی !
تراکم فرش چیست ؟
بیایید یه کم علمی تر نگاه کنیم. توی کتابا و منابع رسمی ، وقتی از تراکم فرش حرف می زنن ، منظورشون تعداد گره ها یا همون نخ های خابیه که در طول فرش وجود دارن. بهش می گن تراکم طولی یا تراکم خاب. حالا اگه بخوایم ساده تر بگیم ، تعداد گره هایی که توی یه متر طول فرش هست ، همون تراکمشه.
اما اینجا یه نکته ظریف هست. تو بازار و بین فروشنده ها ، وقتی می گن “تراکم فرش” ، معمولاً دارن درباره تراکم پودی حرف می زنن ، نه اون تعریف دقیق کتابی. برای همین بهتره اول بریم ببینیم این تراکم پودی دقیقاً چیه ، بعد دوباره برگردیم سراغ مفهوم کلی.
تراکم پودی
تا حالا شده از خودت بپرسی این پود دیگه چیه ؟ خب ، پود همون نخیه که توی طول فرش می ره و نقش خیلی مهمی توی ساختار فرش داره. وقتی می گیم تراکم پودی ، داریم در مورد تعداد همین پودها در طول فرش حرف می زنیم.
حالا اینجا یه نکته مهم هست : بسته به نوع دستگاه ، ممکنه برای هر ردیف یا رج از یک ، دو یا حتی سه پود استفاده بشه. و این یعنی ، تراکم پودی بسته به تعداد پود تغییر می کنه.
مثلاً :
- اگه برای هر ردیف فقط یه پود استفاده بشه ، تراکم پودی و تراکم خاب یکی می شن.
- اگه دو پود باشه ، تراکم پودی می شه دو برابر.
- و اگه سه پود باشه ، که تو اکثر دستگاه های امروزی همین طوره ، تراکم پودی می شه سه برابر تراکم خاب.
با توجه به آنچه در ابتدا در رابطه با شانه و تراکم فرش گفتیم، اکنون باید بگوییم که به تراکم طولی یا تراکم خاب به صورت مختصر تراکم، می گویند.
یعنی اگه فرشی تراکم ۳۰۰۰ داره ، به احتمال زیاد داره با دستگاهی بافته می شه که برای هر رج از سه پود استفاده می کنه. توی این شرایط ، تعداد واقعی گره هایی که توی یک متر طول فرش هست ، می شه ۱۰۰۰ تا.
در واقع ، تو بازار هر وقت حرف از تراکم فرش می زنن ، منظورشون همین تراکم پودیه.
نحوه محاسبه دقیق تراکم فرش
حالا که فرق بین تراکم خاب و پودی رو فهمیدیم ، بریم سراغ اینکه چطوری می تونیم خودمون تراکم فرش رو حساب کنیم.
فرمولش خیلی ساده ست :
تعداد گره های موجود در یک متر طول × تعداد پودها = تراکم فرش
بیایم با یه مثال واقعی توضیح بدیم.
فرض کن یه فرش داریم که در یک متر طولش ۱۰۰۰ گره داره (یعنی ۱۰۰۰ رج). اگه این فرش با دستگاهی بافته شده باشه که تو هر رج از سه پود استفاده کرده ، تراکم می شه :
۱۰۰۰ × ۳ = ۳۰۰۰
همین داستان برای فرش های ۱۲۰۰ شانه هم هست. اگه اونم در یک متر طول ۱۲۰۰ رج داشته باشه و سه پود تو هر رج ، می شه :
۱۲۰۰ × ۳ = ۳۶۰۰
اگه ابزار دقیقی برای اندازه گیری یک متر نداری ، می تونی از یه ترفند ساده استفاده کنی : یه تکه ۱۰ یا ۵ سانتی متری از طول فرش رو اندازه بگیر و تعداد گره هاشو بشمار. بعد اون عدد رو در ۱۰ یا ۲۰ ضرب کن تا عدد کلی دستت بیاد.
وضعیت تراکم در فرش های قدیمی تر و کم شانه
همه فرش ها که با دستگاه های مدرن بافته نمی شن ! فرش هایی هستن که با دستگاه های قدیمی تر مثل ۵۰۰ یا ۴۴۰ یا حتی ۳۵۰ شانه بافته می شن. اینا معمولاً فقط یه یا دو پود دارن.
مثلاً فرض کن یه فرش ۵۰۰ شانه داریم که تو هر مترش ۵۰۰ رج هست و با دو پود بافته شده. تراکم پودیش می شه :
۵۰۰ × ۲ = ۱۰۰۰
اما بعضی وقتا فروشنده ها برای اینکه فرش رو جذاب تر نشون بدن ، میان و همین فرش دو پودی رو به جای ضریب ۲ ، با ضریب ۳ معرفی می کنن ! یعنی می گن تراکمش ۱۵۰۰ه ، در حالی که در واقع ۱۰۰۰ه !
اگه می خوای گول نخوری ، خیلی راحت عدد اعلامی رو بر ۳ تقسیم کن و ببین تراکم واقعی چندتاست. بعدشم یه تکه از فرش رو نگاه کن ، گره ها رو بشمار و ببین با عدد گفته شده تطابق داره یا نه.
نکته مهم در رابطه با تراکم فرش ماشینی
یه نکته خیلی مهم درباره تراکم فرش هست که باید بدونی ؛ اونم اینکه تغییر دادن شانه فرش کار خیلی سختیه ، تقریباً غیرممکنه ! چرا ؟ چون عرض دستگاه های فرش بافی ثابته و نمی شه به راحتی تعداد گره ها در عرض رو کم و زیاد کرد.
اما برعکسش ، تغییر تراکم طولی فرش کار راحت تریه. یعنی چی ؟ یعنی می تونن تعداد ردیف هایی که در طول فرش بافته می شن رو کم یا زیاد کنن.
مثلاً فرض کن یه فرش ۱۰۰۰ شانه داریم. اگه طبق استاندارد ، این فرش در یک متر طول باید ۱۰۰۰ رج داشته باشه ، اما تولیدکننده بیاد و فقط ۹۰۰ رج ببافه ، اون وقت تو هر ۱۰ سانت از طول فرش فقط ۹۰ گره هست. حالا اگه دستگاه سه پودی باشه ، تراکم پودیش می شه :
۹۰ × ۳ = ۲۷۰۰
در حالی که خیلی ها ممکنه فکر کنن این فرش باید تراکم ۳۰۰۰ داشته باشه ! این دقیقاً همون ترفندیه که بعضی سودجوها استفاده می کنن. میان بافت رو کم می کنن ، اما قیمت رو با همون استاندارد قبلی می فروشن.
حالا جالبه بدونی که تقلب فقط با کم کردن تراکم نیست ! بعضی ها میان یه کار برعکس می کنن. یعنی چی ؟ یعنی تراکم فرش رو زیاد می کنن تا فرش پایین رده رو به جای یه مدل بالاتر بفروشن !
تقلب با افزایش تراکم ؛ این یکی دیگه چیه ؟
احتمالاً الان با خودت می گی : خب تراکم رو که زیاد کنن ، این دیگه چه جور کلاهبرداریه ؟ ! بذار برات توضیح بدم.
بعضی از فروشنده ها میان مثلاً یه فرش ۱۰۰۰ شانه رو با تراکم ۳۶۰۰ می بافن (که از نظر عددی با فرش ۱۲۰۰ شانه یکی درمیاد). بعد همون فرش رو به قیمت ۱۲۰۰ شانه می فروشن ! اینجوری یه هزینه اضافه جزئی بابت تراکم بالاتر می کنن ولی چون قیمت فروشش بالاتره ، حسابی سود می برن.
یعنی تو فکر می کنی داری فرش ۱۲۰۰ شانه می خری ، در حالی که داری پول اضافه بابت یه فرش ۱۰۰۰ شانه می دی که فقط تراکمش رو بالا بردن !
پس اگه به کیفیت و اصل بودن فرش اهمیت می دی ، فقط به عددهای روی برچسب اعتماد نکن. حتماً از فروشنده سؤال کن ، مقایسه کن ، و اگه بتونی گره ها رو هم بشماری ، که دیگه عالیه !
تراکم فرش در تعیین کیفیت و دوام فرش چقدر تاثیرگذار است ؟
شاید فکر کنی شانه و تراکم همه چیزو درباره فرش مشخص می کنن ؛ ولی واقعیت اینه که فقط یه قسمت کوچیکی از داستان رو می گن. چی مهم تره ؟ اینکه بفهمی اون فرش از چی ساخته شده !
مثلاً نوع الیاف استفاده شده ، وزن کلی فرش ، کیفیت پیچیدن نخ ها ، و همین طور تراکم ، همه با هم تعیین می کنن که اون فرش واقعاً چقدر باکیفیته.
یه نکته خیلی کاربردی اینه که اگه فرش ضمانت نامه معتبری داره ، می تونی راحت تر اعتماد کنی. چون معمولاً شرکت هایی که گارانتی واقعی می دن ، جنس بی کیفیت تولید نمی کنن.
به طور کلی ، فرش هایی که تراکم بالاتری دارن معمولاً بادوام ترن. یعنی این فرشا کمتر خراب می شن ، شکل خودشونو بهتر حفظ می کنن و برای مدت طولانی تری قابل استفاده ان.
مزایای داشتن فرش تراکم بالا
اگه دنبال فرشی می گردی که هم زیبا باشه ، هم موندگار ، این بخشو از دست نده ! فرش هایی که تراکم بالایی دارن ، یه عالمه مزیت دارن :
- در برابر فشار پایه مبل و میز مقاومت بیشتری دارن. یعنی بعد از چند وقت مثل فرش های کم تراکم دچار له شدگی نمی شن.
- ممکنه ضخامت کمتری داشته باشن ، ولی این اصلاً به معنای بی کیفیتی نیست. چون گره ها فشرده تر بافته شدن.
- وزن بیشتری دارن ، که باعث می شه روی سرامیک یا سنگ سر نخورن.
- گره های بیشتری دارن ، یعنی طرح ها خیلی دقیق تر و با جزئیات بیشتری نمایش داده می شن.
- تمیز کردنشون راحت تره ، چون گرد و خاک سخت تر داخل بافت فرو می ره.
- مقاومت بالایی دارن ، مخصوصاً در برابر پا خوردن زیاد یا کشیده شدن وسایل روشون.
در کل ، اگه دنبال یه فرش باکیفیت برای سال ها استفاده هستی ، حتماً تراکم بالا رو به عنوان یه امتیاز مثبت در نظر بگیر.
در یک کلام : چه تراکمی برای فرش مناسب است ؟
بستگی به کاربرد مورد نظر شما داره.
تراکم که بالا تر میره ، به دلیل ظرافت نخ ها ، نقش ها ظریف تر میشن. از طرف دیگه فشردگی زیاد باعث میشه نخ ها همدیگه رو نگه دارند و ایستایی بهتری داشته باشن . بنابراین بعد از سال ها ، فرش شما همون ظاهر اولیه رو داره .
ولی به دلیل همون فشردگی خیلی زیاد ، دست دیگه بین نخ ها فرو نمیره . به دلایل فنی هم ارتفاع نخ خاب کم میشه . به همین دلیل فرش زیر پا خیلی نرمی نداره .
خلاصه بگم، اگر فرش ریزبافت زیبا برای پذیرایی می خوای ، فرش های 1200 و 1500 عالی هستند. تراکمشون هم 3600 و 4500 هست. و اگر فرش اتاق خواب یا کودک می خوای برو سراغ فرش های 700 شانه تراکم 2550 یا حتی شانه های پایین تر.
البته شانه های 500 شانه به پایین ، پس از چند سال ، نخ هاش کمی روی هم می خوابند. برای همین نرمی اولیه رو ندارند. بستگی به جنس نخ هم داره ، اکریلیک باشه کمتر ولی BCF باشه بیشتر. با این وجود باز هم از فرش های 1500 شانه نرم ترن.
سؤالی داری ؟ یا نظری درباره این مقاله ؟
خوشحال می شیم توی بخش نظرات همین پست برامون بنویسی 😊
با آرزوی بهترین ها
محمدحسین ارشدی بیدگلی
کارشناس و مشاور تخصصی فرش ماشینی
راستی ، اگه هنوز مقاله «شانه فرش ماشینی» رو نخوندی ، حتماً یه سری بهش بزن. با یه کلیک ساده ، اطلاعاتت کامل تر می شه 👉 [شانه فرش چیست ؟]
اشتراک گذاری
سلام وقتتون بخیر خانم جنگی..
توی این مقاله تراکم فرش ماشینی رو یاد گرفتین که چطور حساب کنید.
برای اطلاع از نحوه محاسبه شانه فرش رو شانه فرش ماشینی کلیک کنید و این مقاله رو بخونید.
ولی
اولا باید فرش رو از دو طرف بشمارید تا مطمئن بشید که هم شانه و تراکم رو درست شمردین
دوم اینکه فقط باید گره ها رو بشمارید. اگر هر دو طرف در 10 سانتش 70 گره دارد یعنی فرش 700 شانه تراکم 2100 نه بیشتر.
سوم اینکه اگر گفتن تراکم 2550 باید این عدد رو تقسیم بر 3 کنید که میشه 850. یعنی در 10 سانت از جهت تراکم باید 85تا گره باشه.
برای آشنایی با مفوم تراکم فرش هم میتونید مقاله “تراکم فرش ماشینی چیست؟” را بخونید
سلام روزتون بخیر من جدیدا چند تخته فرش ۶ متری از یکی از کارخانه های کاشان سفارش دادم که ۷۰۰ شانه ی اصل اچ سی می است با تراکم ۲۵۵۰،شانه ی آن درست بود اما احساس میکنم تراکم آن پایین تر از عددی است که گفتن،چون فشردگی گره ها در طول آن خیلی کمه و به راحتی هر دو گره یک گره پود واضح دیده میشود طوری که من گیج شدم که باید اون گره ی پود رو هم شمارش کنم برای تشخیص تراکم یا نه،بدون شمارش گره های پود قابل دیدار ۱۰ سانت ۷۱ گره وجود داشت،تراکمش چند میشه؟
سلام روزتون بخیر من جدیدا چند تخته فرش ۶ متری از یکی از کارخانه های کاشان سفارش دادم که ۷۰۰ شانه ی اصل اچ سی می است با تراکم ۲۵۵۰،شانه ی آن درست بود اما احساس میکنم تراکم آن پایین تر از عددی است که گفتن،چون فشردگی گره ها در طول آن خیلی کمه و به راحتی هر دو گره یک گره پود واضح دیده میشود طوری که من گیج شدم که باید اون گره ی پود رو هم شمارش کنم برای تشخیص تراکم یا نه،بدون شمارش گره های پود قابل دیدار ۱۰ سانت ۷۱ گره وجود داشت،تراکمش چند میشه؟
سلام. به صورت کلی بله. این مطلب درسته اما یک سری اما و اگرها داره..
ببینید شانه فرش یا تراکم عرض فرش معمولا به عنوان مبنای ریزبافتی فرش ماشینی در نظر گرفته میشه که در حقیقت درست نیست.
بعد از مطالعه این مقاله قطعا متوجه شدید که فرش یک تراکم عرضی داره و یک تراکم طولی که تراکم طولی رو به صورتا مخفف همون تراکم میگن.
اما اونی چیزی که اهمیت داره اینه که شانه و تراکم هر دو روی ریز بافتی فرش تاثیر دارند و تقریبا با هم کم و زیاد میشن (البته تراکم طولی فرش می تونه تا حد معینی بدون تغییر شانه افزایش یا کاهش داشته باشه).
اما پاسخ دقیق سوال شما اینه که: هرچه فرش ریز باف تر بشه (یعنی همون شانه و تراکم فرش افزایش پیدا کنه) ارتفاع خاب باید مقداری کاهش پیدا کنه چون گل و نقش های فرش با شانه و تراکم بالا ریزتر میشن و اگر ارتفاع نخ خواب زیاد باشه، وقتی فرش پا میخوره، رخ فرش به هم میریزه.. در حقیقت این یک دلیل فیزیکیه که باعث میشه توی فرشهای ریزبافت دستباف نیز ارتفاع نخ خاب کمتر رو ببینیم.
امیداورم که براتون مفید بوده باشه..
بازم شوالی بود، بفرمایید..
سلام و تشکر بابت توضیحات مفید و جامعتان. لطفا بفرمایید این مطلب که هر چقدر تعداد شانه و تراکم فرش ماشینی بالاتر باشد طول خاب آن کمتر است صحیح است؟ اگر این مطلب صحیح است دلیل آن را بفرمایید.
با عرض سلام
در این مورد باید گفت شانه و تراکم فرش تاثیر زیادی در ماندگاری و طول عمر فرش ندارد. مهم ترین مورد در طول عمر فرش، جنس نخ استفاده شده در بافت فرش است. برای مثال یک فرش 1500 شانه با الیاف بی کیفیت نسبت به یک فرش 700 شانه با الیاف درجه یک، طول عمر کمتری خواهد داشت.
موضوع مقداری طولانی است و نیاز است مقاله مرتبط با عوامل موثر در قیمت فرش ماشینی را مطالعه کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر و در یافت مشاوره رایگان در خرید بهترین فرش کاشان از شماره تلفن تماس کارخانه فرش کاشان ، با کارشناسان قالی کاشان در ارتباط باشید.
عذر میخوام بدونم فرش ۷۰۰ شونه با ۲۰۰۰تراکم جنسش چجوره؟
اصلا از نظر شما بهترین فرش با ماندگاری طولانی چه خصوصیاتی داره؟
ممنون