طرح فرش سراسری : هنر بی حد و مرز نقش و نگار فرش ایرانی

طرح فرش سراسری یکی از خاص ترین نوع طرح فرش ها در فرش ایرانی است. در سراسر دنیا فرش ایرانی را به عنوان یکی از متنوع ترین فرش های جهان می شناسند. اگرچه فرش لچک ترنج با طراحی متقارن و کلاسیک که دارد به عنوان نماینده فرش ایرانی در جهان مورد توجه است ، فرش سراسری ه بدون هیچگونه تقارن عمودی یا افقی طراحی و بافته می شود ، از خاص ترین انواع فرش ایرانی است که جلوه ای ویژه و منحصر به فرد دارد.در این مقاله درباره مفهوم فرش سراسری صحبت خواهیم کرد و ویژگی ها و دسته بندی های آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

مفهوم طرح فرش سراسری

در میان طرح های فرش سنتی ایرانی ، طرح فرش سراسری به نوع طرح فرشی گفته می شود که در آن تقارن های رایج در فرش ایرانی از جمله تقارن 1/4 یا 1/2 مشاهده نمی شود. به جای آن در این نوع طرح فرش ها ، یک طرح کامل از تصویر خاص یا منظره ای طبیعی بر روی فرش قش می بندد. از این لحاظ طرح فرش سراسری شبیه یک تابلوی نقاشی بافته شده است و زیبایی منحصر به فرد آن چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند.

دسته بندی طرح فرش های سراسری

طرح فرش های سراسری با توجه به موضوع و عناصر به کار رفته در آنها به چندین دسته تقسیم می شوند که در ادامه به معرفی و بررسی هر یک از این دسته ها می پردازیم.

1. طرح تابلو فرش

تابلو فرش ها مهمترین دسته از طرح فرش های سراسری هستند که به دلیل بافت ظریف و جزئیات ریز خود شهرت بسیاری دارند. تابلو فرش ها چه دستباف باشند و چه ماشینی ، برای نمایش مفاهیم مختلف از قبیل موارد زیر ورد استفاده و بافته می شوند:

• تابلو فرش مذهبی : آیات ، روایات و شعارهای مذهبی در این دسته طرح های تابلو فرش بافته می شوند.
• تابلو فرش منظره طبیعی : منظره های طبیعت گل و حیوانات در این دسته تابلو فرش مورد استفاده قرار می گیرند.
• تابلو فرش چهره افراد : تابلو فرش طرح افراد خانواده عزیزان که به طور سفارشی بافته می شوند در این دسته تابلو فرش قرار می گیرند.

از پرکاربردترین طرح تابلو فرش چه دستباف و چه ماشینی در ایران ، تابلو فرش و ان یکاد است. این تابلو فرش که ریشه در عقاید مذهبی ایرانی ها دارد در خانه بسیاری از آنها به چشم می خورد.

از تابلو فرش های طرح های خاص که از جمله محبوب ترین و پرفروش ترین نقوش تابلو فرش هستندمی توان به موارد زیر هم اشاره کرد.

• تابلو فرش فرانسوی : در این دسته از طرح های تابلو فرش ، منظره ای از یک بزم یا مهمانی با مهمانان در آن به چشم می خورد.
• تابلو فرش مینیاتوری : نوع خاص و بسیار زیبا و هنرمندانه از طرح های تابلو فرش است که از نقاشی های مینیاتوری معروف گرفته می شود.
• تابلو فرش طرح گل و گلدان : در تابلو فرش گلدان معمولاً یک گلدان گل در مرکز تابلو فرش وجود دارد و در اطراف آن هیچ چیز دیگری به چشم نمی خورد.
• تابلو فرش مناظر طبیعی : در این دسته از تابلو فرش ها منظره ای طبیعی مثل یک کوچه باغ روستایی یا منظره ای از یک بندرگاه به تصویر کشیده می شود.
• تابلو فرش حیوانات : حیوانات باشکوهی از قبیل اسب ، پلنگ و پرندگان دستخوش طراحی تابلو فرش های ماشینی و دستباف شده اند.

برای دیدن تمام دسته بندی های تابلو فرش بر روی آن کلیک کنید.

نمای نزدیک از تابلو فرش 1200 شانه فرانسوی طرح شاعر جوان

2. طرح فرش شکارگاه

طرح فرش شکارگاه یکی از مشهور ترین و پرجاذبه ترین طرح فرش های سراسری است. در این طرح فرش صحنه ای از شکار به تصویر کشیده می شود. از عناصر موجود در طرح شکارگاه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شکارچیان زن و مرد سوار بر اسب
• حیوانات شکاری مانند سگ ها و بازها
• حیوانات شکار مانند آهوها و خرگوش ها شیرها و پلنگ ها
• درختان گل ها بوته ها زمین و آسمان باز

در حاشیه طرح فرش های شکارگاه معمولاً طرح های دیگری به عنوان طرح های مکمل بافته می شود. طرح هایی از قبیل کشاورزان در حال کشاورزی یا طرح های مینیاتوری از دختران جوان نمونه ای از این طرح های مکمل هستند.

طرح فرش شکارگاه را می توان در دسته طرح های آدمکی یا ملانصرالدینی هم قرار داد. در این دسته طرح فرش تصاویر انسان ها در حالت های مختلف از قبیل

• شادی و بزم
• رزم و مبارزه
• گذر از طبیعت

بر روی فرش بافته می شود. 

فرش ماشینی 1200 شانه طرح شکارگاه زمینه سرمه ای کاشان

3. طرح لیلی و مجنون

طرح لیلی و مجنون یک طرح فرش سراسری عاشقانه است که از داستان معروف عاشقانه لیلی و مجنون گرفته شده است. این طرح ها دارای ویژگی های خاصی هستند از قبیل:

• تصاویر عشاق در میان گل ها و درختان و طبیعت به تصویر کشیده شده است.
• جزئیات چهره لیلی و مجنون با دقت فراوان در این نقشه ها طراحی شده است.
• رنگ بندی این طرح فرش ها لطیف و هماهنگ است و حس عاشقانه و رمانتیک داستان را به بیننده منتقل می کند.

طرح لیلی و مجنون علاوه بر استفاده در تابلو فرش ها به عنوان رویه پشتی هم امروزه مورد کاربرد قرار می گیرد و در دسته فرش های طرح آدمکی قرار دارد.

4. طرح چهره یا رخ

در این دسته از طرح فرش های سراسری ، تصویر چهره انسان به عنوان المان اصلی مورد استفاده قرار می گیرد و در مرکز توجه قرار دارد. این طرح ها امروزه اغلب در تابلو فرش های رخ دیده می شوند که به صورت سفارشی برای فرد خاصی طراحی و بافته می شوند. اگرچه طرح تابلو فرش های چهره افراد معروف هم در این میان بافته می شوند از جمله:

• تصویر پادشاهان و شخصیت های تاریخی
• تصویر چهره هنرمندان و مشاهیر ملی و مذهبی
• تصاویر عشاق معروف

اگرچه این طرح های چهره افراد معروف ، بیشتر در فرش های دستبافت دیده می شوند و نشان دهنده علاقه هنرمند بافنده تابلو فرش به یک شخصیت تاثیرگذار فرهنگی و تاریخی هستند.

5. طرح فرش حیوان دار

طرح فرش حیوان دار تصاویر از حیوانات مختلف را به تصویر می کشد از جمله این حیوانات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پستانداران: مانند بز کوهی ، اسب ، شیر ، ببر و سگ
• پرندگان: مانند عقاب ، کبوتر ، کبک ، قناری و لک لک
• ماهی ها و موجودات دریایی

در این دسته طرح های فرش هر حیوان نماد ویژگی و رفتار خاصی است. مثلاً شیر سمبل شجاعت ، اسب سمبل نجابت و سگ سمبل وفاداری است. ین طرح ها با الهام از طبیعت بافته می شوند و در آنها حس حرکت و پویایی جریان دارد.

6. طرح گل و بلبل

طرح گل و بلبل در فرش ایرانی یک طرح شاعرانه و عاشقانه است. در این طرح تصویر بلبلی که بر روی گل نشسته است دیده می شود. این طرح فرش هم بیشتر مخصوص تابلو فرش هاست و حس عاشقانه و رمانتیک را در فضا به جریان می اندازد.

7. طرح درختی ، گلدانی و جنگلی

طرح فرش های درختی و گلدانی ، با الهام از طبیعت و درختان بافته می شوند.در این دسته طرح فرش ها:

• درخت گل و گلدان نقش اساسی دارند
• در طرح های جنگلی: صحنه هایی از جنگل با جزئیاتی مانند درختان ، شاخ و برگ ها و جویبارها به نمایش گذاشته می شود.

از معروف ترین طرح فرش های درختی ، طرح چهار فصل است که در آن هر چهار فصل سال با ویژگی های خاص آن به تصویر کشیده شده است.

فرش وینتیج کهنه نما طرح گل و مرغ زمینه کرم کاشان

جایگاه طرح های سراسری در دنیای فرش

طرح فرش های سراسری به دلیل طراحی خاص که دارند علاوه بر جنبه کاربردی ، دارای ارزش هنری نیز هستند. بسته به اینکه این طرح فرش ها دستباف یا ماشینی بافته شود هر یک مزایا و معایب خود را دارند:

• در فرش دستباف ، به دلیل دقت و جزئیات بالا و استفاده از نخ های ظریف ، جلوه ای لوکس و اصیل دارند. به علاوه ارزش هنری نیز دارند.
• در فرش ماشینی ، تنوع بالاتری از طرح فرش های سراسری به خصوص تابلو فرش به چشم می خورد. علاوه این فرش ها با قیمت مناسب تر تولید می شوند و می توانند توسط همه مورد استفاده قرار گیرند. 

تابلو فرش ماشینی یکی از بهترین گزینه ها برای هدیه دادن به عزیزان شماست. در تابلو فرش سفارشی شما می توانید هر عکسی را به تابلو فرش تبدیل کنید و آن را به عنوان یک هدیه ارزشمند به یکی از عزیزان خود هدیه دهید.

طرح فرش کودک و فرش آشپزخانه

از پرکاربردترین طرح فرش های سراسری می توان به طرح فرش کودک و فرش آشپزخانه در دسته فرش های ماشینی اشاره کرد. این فرش ها برای کاربرد خاص ، با طرح های خاص بافته می شوند.

• در طرح فرش کودک ، طرح های عروسکی ، بازی و انیمیشنی بافته می شوند تا بتوانند به دنیای رنگارنگ کودکان راه پیدا کنند.
• در طرح فرش آشپزخانه ، طرح های ادویه جات ظروف و سبزیجات بافته می شوند تا هماهنگی بیشتری با فضایی که در آن مورد استفاده قرار می گیرند ، داشته باشند.

نتیجه گیری: فرش های سراسری خاص و چشم نواز

فرش های سراسری با طرح های خاص و منحصر به فرد ، انواع متنوعی دارند که همگی آنها طراحی بی پایان و بدون حد و مرز فرش ایرانی را به تصویر می کشند. از جذاب ترین نوع این دسته فرش ، تابلو فرش ها هستند که با طرح های مذهبی طبیعت و لیلی و مجنون رنگ و طراوت را به دیوارهای منزل وارد می کنند.

طرح فرش شکارگاه در همه زمان ها حتی امروزه ، یک طرح شیک و پرجاذبه است که می تواند یک دکوراسیون کلاسیک جذاب را به وجود آورد.

تابلو فرش های سفارشی ماشینی و فرش های کودک و آشپزخانه ماشینی ، از پرکاربردترین طرح فرش های سراسری در دنیای امروزی است. این طرح فرش های جذاب را با تنوع بسیار و قیمت مناسب می توانید از فروشگاه قالی کاشان فراهم کنید و از زیبایی آنها در دکوراسیون منزل خود لذت ببرید.

برای آشنایی با انواع طرح فرش مقاله ما را در این باره مطالعه بفرمایید.