فرش بلوچ ؛ جلوه ای اصیل از فرهنگ ایرانی در تار و پود فرش

در دنیای متنوع و رنگارنگ فرش های ایرانی ، بعضی طرح ها و نقش ها فقط یه تکه فرش نیستن ؛ یه جورایی حافظه ی فرهنگی یه قوم یا منطقه ن. فرش بلوچ دقیقاً از همین دسته ست. فرشی که هم ظاهر خاص و چشم نوازی داره ، هم پشتش داستان ها و سنت های زیادی خوابیده. توی این مقاله می خوایم با هم بریم سراغ این فرش دوست داشتنی ؛ ببینیم چی بوده ، چی شده و چرا هنوز هم کلی طرفدار داره. ما قراره در مورد تاریخچه ی فرش بلوچ حرف بزنیم ، طرح هایی که توی اون استفاده می شه رو بشناسیم ، با رنگ ها و جنس نخ هاش آشنا بشیم و در نهایت بفهمیم که اگه بخوایم یکی از این فرش ها رو بخریم ، از کجا و چطوری بهترین گزینه رو پیدا کنیم. خلاصه که اگه عاشق فرش های سنتی ای ، یا دنبال یه انتخاب خاص برای خونه ات می گردی ، تا آخر مقاله با ما بمون.
آشنایی با فرش بلوچ ؛ از چادر عشایر تا قلب دکوراسیون خانه ها
اگه بخوایم از اصل و ریشه ی فرش بلوچ این فرش اصیل و ریشه دار فوق العاده زیبا بگیم ، باید بریم سراغ طایفه های قدیمی و اصیل بلوچ که توی استان هایی مثل خراسان جنوبی ، سیستان و بلوچستان زندگی می کنن. قالی بافی براشون فقط یه شغل نبوده ؛ یه جور شیوه ی زندگیه. توی چادرهاشون هم فرش می بافن ، هم از همونا برای تزئین و استفاده ی روزمره بهره می برن.
جالبه بدونی بیشتر این فرش ها با پشم طبیعی حیوانات درست می شن ؛ یعنی همون چیزایی که خودشون پرورش می دن. البته حالا توی سال های اخیر به خاطر تغییر سبک زندگی ، بعضی جاها از نخ پنبه هم استفاده می کنن. یه نکته ی فنی که برای علاقه مندا جذابه اینه که توی بافت این فرش ها معمولاً از گره فارسی یا سنه استفاده می شه ؛ این گره ها ظریف تر و نرم ترن ، اما گره ترکی خیلی کم توشون دیده می شه.
طرح فرش بلوچ ؛ روایت هایی از دل طبیعت و نمادهای قومی
یکی از چیزایی که وقتی فرش بلوچ رو می بینی فوراً توجهت رو جلب می کنه ، همین طرح ها و نقشه های خاصشه. طرح هایی که با بقیه ی فرش های ایرانی فرق دارن. توی این فرش ها بیشتر از نقش های هندسی استفاده می شه ؛ دلیلش هم اینه که این طرح ها از فرهنگ های هم مرز مثل ترکمن ها ، افشارها یا حتی افغان ها تأثیر گرفتن.
مثلاً ممکنه یه فرش بلوچ ببینی که نقش هایی مثل درخت ، طاووس ، گل ستاره ای ، یا حتی تصویرهای انتزاعی از حیوانات مثل گوزن و گاو روش باشه. بعضی وقتا هم اسم طرح ها انقدر خاص و محلیه که فقط یه بافنده ی بلوچ می تونه دقیق برات توضیحش بده. طرح هایی مثل “عبدالسرخ” ، “ممدخانی” ، “پر جلکی” یا “چهار مرغ” هم جزو نقوش قدیمی و معروف این فرش ها هستن.
طرح محراب دار ؛ ترکیب هنر و معنا در قالی بلوچ
یکی از خاص ترین و شاید معنوی ترین طرح فرش های بلوچ ، همین طرح محراب دارشه. طرحی که الهام گرفته از محراب مسجدهاست و بیشتر توی مناطقی مثل خواف و تایباد دیده می شه. این طرح ها معمولاً با ظرافت خاصی بافته می شن و به خاطر زیبایی و دقت بالا ، کیفیت شون هم از بقیه بالاتره.
طرح قابی ؛ زیبایی در تکرار اشکال هندسی
طرح بعدی که باید بشناسیم ، قاب دار یا همون قابی معروفه. توی این مدل ، معمولاً بافنده ها از شکل هایی مثل لوزی ، شش ضلعی و هشت ضلعی استفاده می کنن و اون ها رو کنار هم می چینن تا یه نقش منظم و زیبا درست شه. هرچی بافنده خلاق تر باشه ، ترکیب این اشکال هم جالب تر درمیاد.
طرح ترنج دار ؛ تلفیقی از گل و قلاب بافی
اگه دنبال طرحی پر از جزئیات و نقش های گیاهی باشی ، حتماً ترنج دار رو ببین. این مدل ها معمولاً با قلاب بافته می شن و توی مرکز فرش ، یه ترنج بزرگ یا کوچیک دارن که اطرافش با گل ، گیاه و شکل های هندسی تزئین شده. ظاهر این فرش ها هم خاصه ، هم خیلی چشم نواز.
رنگ فرش بلوچ ؛ وقتی طبیعت در تار و پود فرش تنیده می شود
تا این جا از طرح ها گفتیم ، اما یه چیز دیگه هم هست که فرش بلوچ رو منحصر به فرد می کنه ؛ رنگ هاش. اکثر این فرش ها با رنگ های طبیعی و گیاهی رنگرزی می شن. یعنی از چیزایی مثل پوست گردو ، پوست انار ، برگ مو و… برای درست کردن رنگ استفاده می کنن.
معمولاً توی این فرش ها رنگ های تیره و گرم غلبه داره ؛ مثل سیاه ، لاکی ، سرمه ای ، قهوه ای ، سماقی و شتری. اگه دقت کنی ، اکثر این رنگ ها earthy یا زمینی ان. یه اصطلاح محلی هم دارن که به فرش های بلوچ فرش سیاه کار می گن ؛ چون معمولاً رنگ غالب شون تیره ست.
ویژگی های فنی فرش بلوچ ؛ ترکیبی از سادگی و اصالت
حالا بیایم یه نگاه تخصصی تر بندازیم. فرش بلوچ یه ویژگی خیلی خاص داره : تک پود بودنه. یعنی برخلاف بعضی فرش های دیگه که چند پود دارن ، این فرش فقط یه پود داره. جنس نخ هایی که استفاده می کنن ، معمولاً پشم خالصه ، ولی جدیداً بعضیاشون رو با نخ پنبه هم می بافن که سبک تر و ارزون تر دربیاد.
این فرش ها بیشتر توی اندازه های کوچیک یا متوسط بافته می شن ؛ مثلاً فرش ۶ متری یا قالیچه. یه نکته ی دیگه هم اینه که چون وزنشون سبکه ، برای جابه جایی یا استفاده توی قسمت های مختلف خونه خیلی راحت ان.
فرش بلوچ ماشینی ؛ پیوند سنت و تکنولوژی در قالی کاشان
فرش بلوچ فقط یه محصول دستباف سنتی نیست ؛ حالا دیگه مدل ماشینی ش هم با همون طرح ها ولی با قیمت کمتر وارد بازار شده. کارخانه هایی مثل قالی کاشان شروع کردن به تولید فرش ماشینی بلوچ که هم زیباست ، هم مقرون به صرفه.
اگه دنبال یه فرش با طرح سنتی ولی با بودجه ی کمتر هستی ، مدل های فرش 700 شانه ، 500 شانه یا حتی 320 شانه فرش بلوچ گزینه های خیلی خوبی ان. این فرش ها معمولاً از نخ BCF تولید می شن که باعث می شه نسبت به فرش های کلاسیک ارزون تر باشن ولی باز هم ظاهر خوبی داشته باشن.
مزیت دیگه شون اینه که چون نقش ساده و مینیمال دارن ، هم به دکور سنتی می خورن ، هم مدرن. یعنی محدود به یه سبک خاص نیستن.
خرید فرش بلوچ از کارخانه قالی کاشان ؛ کیفیت با قیمت کارخانه
اگه از اونایی هستی که عاشق خرید مستقیم از کارخانه ان تا هم از کیفیت مطمئن باشن ، هم قیمت مناسب تری بدن ، پس خرید از قالی کاشان گزینه ی ایده آلیه. این کارخانه ، فرش های بلوچ ماشینی رو بدون واسطه ، مستقیم به دستت می رسونه.
اگر طرفدار مینیمالیسم در دکوراسیون خونه ات هستی می تونی طرح های دیگه فرش ساده قالی کاشان رو هم ببینی و با فرش بلوچ مقایسه کنی تا با خاطر جمع فرشت رو بخری.
علاوه بر این ، مشاورای قالی کاشان همیشه آماده ان که به سوالاتت در مورد قیمت فرش ، اندازه ها ، رنگ ها و طرح ها جواب بدن. فقط کافیه با شماره تماس موجود توی سایت تماس بگیری.
مزیت دیگه ش اینه که قالی کاشان به همه ی شهرها ارسال سراسری داره. یعنی فرقی نمی کنه کجا باشی ؛ فرشت رو دم در تحویل می گیری.
سخن پایانی ؛ فرش بلوچ ، میراثی زنده از فرهنگ ایران زمین
آخرش اینه که فرش بلوچ فقط یه زیرانداز نیست. این فرش ، روایت گر داستان های یه قوم ، سنت های چند صد ساله ، و هنر دست مردمیه که هنوز هم با عشق و دقت ، دارن فرش می بافن. حالا اگه دنبال یه فرش خاص و اصیل هستی ، که هم ظاهر جذاب داشته باشه ، هم قیمت مناسب ، هم کارایی بالا ، وقتشه به فرش بلوچ یه فرصت بدی.
بیا با هم یه نگاهی به چند طرح زیبای بلوچ بندازیم.