نقش طرح محرابی در فرش ایرانی ، فرش نماز و مسجد
طرح محرابی یکی از اصلی ترین و کاربردی ترین نقوش در هنر فرش ایرانی است. این طرح که از دیرباز در هنر معماری ایرانی نیز جایگاه ویژه ای داشته ، در مدل های گوناگون فرش ایرانی ، به ویژه در فرش های نماز یا سجاده فرش ، به کار رفته است. نقش محراب که به عنوان نماد عبادت و توجه به معنویت شناخته می شود ، در بسیاری از فرش های دستباف و ماشینی ایران دیده می شود. در این مقاله ، به بررسی اهمیت و انواع طرح های محرابی در فرش ایرانی ، به ویژه فرش های نماز و سجاده می پردازیم و چند طرح فرش محرابی نماز دستباف و ماشینی را معرفی می کنیم.
طرح فرش ایرانی
طرح فرش ایرانی جایگاه بسیار ویژه ای در هنر ایران و جهان دارد. تنوع بسیار زیاد طرح های فرش ایرانی که ریشه در تنوع اقوام و فرهنگ ها و نیز سابقه تاریخی بسیار زیاد هنر فرش بافی در ایران دارد، سبب شده است که فرش ایرانی در بازار جهانی جایگاه ویژه ای داشته باشد و با اختلاف نسبت به فرش سایر ملل از نظر کیفیت و تنوع در جایگاه نخست باشد. این مورد چه در فرش دستباف ایران و چه در فرش ماشینی ایران کاملا مشهود است.
برای آشنایی با انواع طرح فرش ایرانی مقاله جامع و کاربردی ما درباره طرح فرش ، دسته بندی های مختلف از دیدگاه های متفاوت و طرح های برگزیده و نمونه از هر دسته را مطالعه بفرمایید.
طرح فرش محرابی یکی از ریشه دارترین طرح های فرش دستباف ایرانی است که نه تنها در فرش سجاده ای بلکه در دیگر طرح های فرش با کاربردهای متفاوت هم به کار می رفته است. البته امروزه با افزایش استفاده از سجاده فرش ها ، کاربرد طرح فرش محرابی به فرش نماز و مسجد محدود شده است. در ادامه به بررسی این نوع طرح فرش ، انواع طرح موجود در آن و تفاوت فرش محرابی دستباف و ماشینی می پردازیم. و در نهایت چند طرح فرش محرابی ماشینی محبوب و پرفروش که جلوه بسیار زیادی در مسجد و حسینیه ها و اماکن مذهبی دارند را معرفی خواهیم نمود.
کاربرد طرح محرابی در فرش ایرانی
طرح محرابی ، علاوه بر زیبایی ، به دلیل القای حس نظم و هماهنگی ، به ویژه در فضاهای مذهبی مانند مساجد ، حسینیه ها و نمازخانه ها ، بسیار محبوب است. در فرش دستباف ، معمولاً یک سجاده مستقل بافته می شود که طرح محراب در آن به وضوح دیده می شود. اما در فرش ماشینی ، سجاده فرش ها به صورت انبوه تولید می شوند و هنگام پهن شدن در کنار یکدیگر ، نمایی منظم و یکپارچه ایجاد می کنند. این هماهنگی در صفوف نماز ، علاوه بر تقویت حس وحدت میان نمازگزاران ، به فضا جلوه ای زیبا و منظم می بخشد.
عناصر تزئینی در طرح محرابی
در متن فرش محرابی ، معمولاً محراب مسجد به عنوان المان اصلی طراحی قرار دارد. این طرح ها اغلب با نقش هایی مانند ستون ، قندیل ، سرستون ، کتیبه ها و نوشته های مذهبی تزئین می شوند. این تزئینات نه تنها به زیبایی فرش می افزایند ، بلکه ارتباط عمیقی با معماری مساجد ایرانی دارند. به طور کلی ، طراحی این نقوش به گونه ای است که هماهنگی کاملی میان هنر معماری و فرش ایجاد می شود.
انواع طرح های محرابی
طرح های محرابی در فرش های ایرانی تنوع زیادی دارند و هر کدام از آن ها الهام گرفته از بخش های مختلف معماری اسلامی یا عناصر طبیعت هستند. در ادامه ، برخی از محبوب ترین طرح های محرابی را بررسی می کنیم:
1. طرح محرابی قندیلی
یکی از رایج ترین طرح ها در سجاده فرش های محرابی ، طرح قندیلی است. در این طرح ، قندیل ها یا چراغ های آویزان که در گذشته برای روشنایی مساجد استفاده می شدند ، به عنوان عنصری نمادین در طراحی نقش دارند. این طرح ارتباط نزدیکی با ساختار کلی مساجد ، به ویژه ستون ها و سردرها ، دارد و به فضای فرش جلوه ای معنوی می بخشد.
2. طرح محرابی درختی
طرح محرابی درختی ، یکی از زیباترین نقوشی است که در فرش های آسیای صغیر و ایران دیده می شود. در این طرح ، درخت زندگی به عنوان نماد حیات و سرسبزی ، در زیر طاق محراب قرار گرفته است. این نقش که اغلب در فرش های مناطق مختلف ایران دیده می شود ، بیانگر ارتباط انسان با طبیعت و معنویت است.
3. طرح محرابی ستون دار
در این طرح ، دو ستون در دو طرف محراب قرار دارند که به عنوان نگهدارنده طاق محراب عمل می کنند. این ستون ها معمولاً با تزئینات و نقوش زیبا آراسته شده اند و جلوه ای خاص به طراحی فرش می بخشند. طرح محرابی ستون دار یکی از نقوشی است که در مساجد بزرگ و با عظمت بیشتر دیده می شود.
طرح محرابی گلدانی
در این طرح ، گلدانی پر از گل به جای درخت یا قندیل ، در مرکز محراب قرار دارد. طرح محرابی گلدانی یکی از طرح های محبوب در فرش های سجاده ای است و با قرار دادن گلدان در وسط طرح ، تمرکز اصلی روی زیبایی و سادگی آن جلب می شود. این نقش ، علاوه بر جذابیت بصری ، نمادی از طبیعت و سرسبزی است.
تفاوت های فرش دستباف و ماشینی در طرح محرابی
فرش های محرابی دستباف و ماشینی ، هر دو از این طرح برای زیبایی و ایجاد حس معنویت استفاده می کنند. اما تفاوت هایی میان آن ها وجود دارد:
- فرش دستباف:
- طراحی دقیق تر و جزئیات بیشتر در نقوش.
- معمولاً به صورت تک سجاده ای تولید می شود.
- ارزش هنری و اقتصادی بیشتری دارد.
- فرش ماشینی:
- تولید انبوه و استفاده گسترده تر در فضاهای عمومی به عنوان فرش مسجد و نماز.
- قیمت مناسب تر.
- امکان تولید در طرح ها و رنگ های متنوع.
اهمیت طرح محرابی در فضاهای مذهبی
استفاده از طرح های محرابی در سجاده فرش ها و فرش های مساجد ، علاوه بر زیبایی ، حس هماهنگی و تمرکز در عبادت را تقویت می کند. این طرح ها با الهام از معماری مساجد و نمادهای مذهبی ، به فضاهای مذهبی هویت می بخشند و محیطی دلنشین برای عبادت فراهم می کنند. علاوه بر این ، استفاده از طرح های متنوع مانند قندیلی ، گلدانی یا درختی ، به افراد این امکان را می دهد که بر اساس سلیقه و نیاز خود ، بهترین گزینه را انتخاب کنند.
معرفی چند طرح فرش ماشینی محرابی پرفروش
طرح فرش رضوان یکی از معروف ترین و پر فروش ترین طرح فرش های مسجد و نماز ماشینی است. در این طرح فرش ستون ها و محراب مسجد به تصویر کشیده شده است و بر روی ستون ها و سقف محراب گل های شاه عباسی به عنوان نمادی از بهشت و رضوان نقش بسته اند. زمینه فرش طرح رضوان دارای یک رنگ ساده است و در وسط محراب یک گل بزرگ خودنمایی می کند. انواع متفاوتی از طرح فرش رضوان با تغییر در برخی مولفه های آن به وجود آمده اند و در کارخانه فرش کاشان بافته می شوند.
طرح فرش لوستری یک طرح فرش از نوع طرح محرابی قندیلی است که در آن ستون ها و یک چلچراغ در فرش دیده می شود . این طرح فرش نماز زیبا و با توجه به طرح های روی محراب و لوستر آن ، نسبت به طرح رضوان پر نقش و نگار تر است.
طرح فرش فرشته طرح فرش دیگری است که در آن محراب کوچک تر است و طرح های اطاف آن از جمله نقش های ریز روی ستون ها و سقف محراب بیشتر خودنمایی می کند. این طرح فرش سجاده ای نسبت به دیگر طرح فرش ها ، فضای مسجد را پر تر نشان می دهد.
طرح فرش تشریفات ، طرح ساده رولی است که هم به عنوان فرش نماز و هم به عنوان فرش تشریفات مورد استفاده قرار می گیرد و ویژگی نظم دادن به صفوف نمازگزاران را دارد ، هر چند یک طرح فرش محرابی محسوب نمی شود.
برای مشاهده طرح های بیشتر فرش سجاده ای قالی کاشان ، صفحه فرش مسجد ما که در آن انواع طرح فرش نماز به فروش گذاشته شده است را مشاهده بفرمایید.
نتیجه گیری
طرح محرابی در هنر فرش ایرانی جایگاه ویژه ای دارد و به عنوان نمادی از عبادت و معنویت ، از دیرباز در فرش های دستباف و ماشینی به کار رفته است. این طرح با الهام از معماری مساجد و طبیعت ، در انواع مختلفی مانند قندیلی ، درختی ، ستون دار و گلدانی طراحی می شود. استفاده از سجاده فرش های محرابی در مساجد و نمازخانه ها ، علاوه بر زیبایی ، حس نظم و همدلی را میان نمازگزاران تقویت می کند. اگر به دنبال خرید سجاده فرش یا فرش هایی با طرح محرابی هستید ، می توانید از میان تنوع طرح ها و رنگ ها ، گزینه ای مناسب با نیاز خود انتخاب کنید.
اشتراک گذاری
