راهنمای کامل شانه و تراکم فرش ماشینی | چگونه کیفیت فرش را تشخیص دهیم ؟

اگه قصد خرید فرش ماشینی داشته باشی ،‌ حتماً اسم شانه و تراکم به گوشت خورده. این دو تا واژه ‌ی تخصصی ،‌ شاید در نگاه اول یه کم عجیب به نظر بیان ،‌ ولی واقعیت اینه که نقش خیلی مهمی توی کیفیت و ظاهر فرش دارن. خیلی از خریدارا فکر می ‌کنن هرچی شانه و تراکم بالاتر باشه ،‌ فرش بهتره. اما راستش رو بخوای این دیدگاه همیشه درست نیست. چرا ؟‌ چون همه ‌چیز فقط به تعداد گره ‌ها مربوط نمیشه.

توی این مقاله قراره خیلی راحت و بی ‌دردسر ،‌ همه چی رو در مورد شانه و تراکم فرش برات باز کنیم. این ‌که اصلاً چی هستن ،‌ چه فرقی با هم دارن ،‌ چطوری می ‌تونیم بفهمیم فرشی که می ‌خریم چند شانه و چند تراکمه و در نهایت اینکه چه مدل فرشی برای تو مناسبه. بریم سراغ اصل مطلب.

شانه و تراکم فرش چیست ؟‌ نگاهی ساده به دنیای گره ‌های فرش

شانه و تراکم در واقع همون تعداد گره ‌هایی هستن که موقع بافت ،‌ توی طول و عرض فرش کنار هم قرار می ‌گیرن. خب حالا این یعنی چی ؟‌ تصور کن یه عکس با کیفیت بالا داری ،‌ پیکسل ‌هاش خیلی زیادن و تصویرش واضح ‌تره. فرش هم همینطوره. هرچی تعداد گره ‌ها (یعنی شانه و تراکم) بیشتر باشه ،‌ نقش و نگارای فرش ریزتر و قشنگ ‌تر درمیاد.

فرش ماشینی از کلی گره درست شده که این گره ‌ها ردیف ‌به ‌ردیف و ستون ‌به ‌ستون کنار هم چیده شدن. گره ‌های عرضی می ‌شن همون “شانه” و گره ‌های طولی ،‌ “تراکم”. حالا توی قسمت ‌های بعدی دقیق ‌تر توضیح می ‌دیم که چی به چیه.

شانه فرش چیست ؟‌ گره ‌هایی که در عرض فرش جا خوش کرده ‌اند

شانه یعنی تعداد گره ‌هایی که توی یه متر از عرض فرش وجود داره. یعنی اگه فرشی ۷۰۰ شانه باشه ،‌ باید بدونی که توی هر متر عرضش ۷۰۰ تا گره دیده می ‌شه. حالا اگه ۱۰ سانت از عرضش رو اندازه بگیری ،‌ باید حدود ۷۰ تا گره توش باشه. این ‌جوری می ‌تونی خودت هم شانه ‌ی فرش رو بسنجی.

📌 مثلاً :‌

• فرش ۷۰۰ شانه → ۷۰ گره توی ۱۰ سانتی ‌متر
• فرش ۱۰۰۰ شانه → ۱۰۰ گره توی همون مقدار
• فرش ۱۲۰۰ شانه → طبیعتاً ۱۲۰ گره

شانه ‌ی بیشتر یعنی فرشی که ریزبافت ‌تر و ظریف ‌تره. طرح ‌هاش دقیق ‌تر دیده می ‌شن و برای کسایی که عاشق نقش ‌های شلوغ و جزئی ‌ان ،‌ انتخاب خوبیه. ولی باز هم می ‌گم ،‌ این فقط یه فاکتوره.

تراکم فرش چیست ؟‌ گره ‌هایی که طول فرش رو پر می ‌کنن

برعکس شانه ،‌ تراکم به تعداد گره ‌هایی گفته می ‌شه که توی یه متر از طول فرش جا گرفتن. البته یه نکته ‌ی مهم اینه که توی طول فرش فقط گره نمی ‌بافن ،‌ بلکه نخ ‌هایی به اسم “پود” هم استفاده می ‌کنن که برای استحکام فرشه.

توی فرشای جدید ،‌ معمولاً بین هر دو گره ،‌ سه تا نخ پود می ‌ذارن. برای همین ،‌ وقتی بخوایم تراکم رو حساب کنیم ،‌ باید تعداد گره ‌ها رو ضربدر سه کنیم.

🔹 یه مثال ساده :‌

• اگه فرش ۱۲۰۰ شانه باشه ،‌ معمولاً تراکمش ۳۶۰۰ه.
• فرش ۱۵۰۰ شانه هم معمولاً تراکمش می ‌شه ۴۵۰۰.

حالا ممکنه بعضی دستگاه ‌های قدیمی ‌تر باشن که فقط دو تا پود بین گره ‌ها می ‌ذارن. اون وقت دیگه ضربدر دو می ‌کنن. خلاصه که روشش فرق می ‌کنه ،‌ ولی پایه ‌ی محاسبه همونه.

تفاوت شانه و تراکم ؛‌ هر کدوم از کجا میان ؟‌

خیلیا این دو تا رو با هم قاطی می ‌کنن ،‌ ولی فرقشون خیلی مشخصه. شانه گره ‌هایی ‌ان که توی عرض فرشن ،‌ تراکم هم گره(ریشه) ‌هایی ‌ان که توی طول فرشن.

یعنی :‌

• شانه = گره ‌های عرضی
• تراکم = گره ‌های طولی (به ‌علاوه نخ ‌های پود)

پس ممکنه یه فرش ۷۰۰ شانه باشه ولی تراکمش ۲۵۵۰. یا یه فرش دیگه ۱۵۰۰ شانه با تراکم ۴۵۰۰. این اعداد ،‌ تاثیر زیادی روی ظاهر ،‌ ضخامت ،‌ و حتی قیمت فرش دارن.

آیا شانه و تراکم بالا یعنی فرش بهتر ؟‌

نه لزوماً !‌ شاید عجیب باشه ،‌ ولی فرش با شانه و تراکم بالا همیشه بهترین انتخاب نیست. چرا ؟‌ چون کیفیت فرش فقط به تعداد گره ‌ها بستگی نداره. عوامل دیگه ‌ای مثل نوع نخ (اکریلیک ،‌ پلی ‌استر ،‌ یا… ؟‌) ،‌ کیفیت دستگاه بافت ،‌ یا نحوه ‌ی رنگرزی هم خیلی مهم ‌ان.

مثلاً ممکنه یه فرش ۷۰۰ شانه ،‌ از نخ خیلی باکیفیتی ساخته شده باشه و از یه فرش ۱۲۰۰ شانه ‌ی معمولی بهتر باشه.

مزایای فرش با شانه و تراکم پایین

بعضی ‌ها دنبال فرشی هستن که ضخیم باشه ،‌ نرم باشه ،‌ و خیلی هم گرون نباشه. برای این افراد ،‌ فرش ‌های با شانه و تراکم پایین ،‌ انتخاب خوبی ‌ان. چرا ؟‌ چون :‌

• ضخیم ‌ترن و زیر پا نرمن
• برای اتاق کودک یا فضاهای پرتردد خیلی مناسبن
• کمتر دچار پاخوردگی و آسیب می ‌شن
• قیمتشون نسبت به مدل ‌های شانه ‌بالا ارزون ‌تره

پس همیشه شانه بالا به معنای بهتر بودن نیست ؛‌ بستگی به نیازت داره.

چطور شانه و تراکم فرش رو خودمون تشخیص بدیم ؟‌

یه روش ساده و کاربردی برای اینکه بفهمی فرشی که می ‌خوای بخری چند شانه و تراکم داره ،‌ اینه که :‌

• یه خط ‌کش یا متر برداری ،‌
• ده سانت از طول یا عرض فرش رو اندازه بگیری ،‌
• گره ‌ها رو بشماری و بعدش اون عدد رو ضربدر ۱۰ کنی.

مثلاً اگه توی ۱۰ سانت عرض ،‌ ۷۰ گره باشه ،‌ یعنی فرش ۷۰۰ شانه ‌ست. برای تراکم هم همین روش رو استفاده کن تا شانه فرش و تراکم رو بفهمی ،‌ ولی باید بدونی که نخ پود هم داخل حساب میاد.

مقایسه انواع شانه و تراکم ‌های رایج

بیا یه نگاه سریع بندازیم به سه تا از مدل ‌های پرطرفدار :‌

این مقایسه کمک می ‌کنه بفهمی برای چه استفاده ‌ای ،‌ کدوم فرش مناسب ‌تره. مثلاً اگه دنبال یه فرش رسمی و لاکچری برای پذیرایی هستی ،‌ ۱۵۰۰ شانه می ‌تونه گزینه ‌ی خوبی باشه.

در نهایت ،‌ چه شانه و تراکمی برای من خوبه ؟‌

اگه بخوام خلاصه بگم ،‌ باید بدونی که انتخاب درست به کاربردت بستگی داره. اگه دنبال یه فرش برای پذیرایی و زیبایی هستی که ظریف و هنری باشه ،‌ فرش ۱۲۰۰ یا ۱۵۰۰ شانه برات عالیه. ولی اگه یه فرش نرم و ضخیم برای اتاق خواب یا اتاق کودک می ‌خوای ،‌ همون ۷۰۰ شانه با تراکم ۲۵۵۰ هم کارتو راه می ‌ندازه.

ما توی قالی کاشان سعی کردیم همه ‌ی این مدل ‌ها رو با کیفیت خوب و قیمت مناسب برات جور کنیم. اگه سوالی داشتی یا خواستی مشاوره بگیری ،‌ ما همیشه در خدمتیم