گبه چیست و چه فرقی با گلیم فرش دارد؟

مطمئنا در هنگام خرید فرش با اصطلاح گبه روبرو شده اید. شاید از خود پرسیده باشید که گبه چیست و چه معنی می دهد. یا تفاوت گبه و گلیم چیست؟ در این مقاله از سایت قالی کاشان می خواهیم در مورد گبه و گلیم فرش صحبت کنیم. هم چنین تفاوت های گبه و گلیم را بررسی خواهیم کرد. اگر دوست دارید در مورد گبه و گلیم فرش اطلاعاتی داشته باشید کافی است این مطلب را تا انتها در قالی کاشان دنبال کنید.

گبه چیست؟

گبه نوعی زیرانداز اصیل و سنتی ایرانی محسوب می شود که به قالیچه خرسک هم مشهور می باشد. گبه یا همان قالیچه خرسک تاریخچه و قدمتی دیرینه دارد. قدمت گبه به زمانی برمی گردد که انسان ها با استفاده از پشم حیوانات اهلی شروع به بافتن کردند. انسان ها برای حفاظت از خود در برابر سرما انواعی از گبه ها را تولید و استفاده کردند.

هم اکنون نیز گبه های دستباف ایرانی در بین عشایر استفاده زیادی دارد. البته در در بین محصولات ماشینی نیز می توان بافته هایی را با نام گبه مشاهده کرد. گبه ها چه به صورتی دستی بافته شده باشند و چه به صورت ماشینی دارای ویژگی های مشخصی هستند. مهم ترین ویژگی گبه را می توان درشت بافت بودن آن دانست. به خصوص گبه های دستباف.

دلیل وزن زیاد گبه ها در چیست؟

در بافت گبه ها از نخ های ضخیمی استفاده می شود که طول زیادی هم دارند. به همین دلیل ضخامت گبه های دستباف بسیار زیاد است و وزن زیادی هم دارند. اما در گبه های ماشینی این موضوع صادق نیست.

گبه های ماشینی به فرش هایی گفته می شود که تراکم فرش پایینی دارند و معمولا 320 یا 440 شانه هستند. گبه های ماشینی برخلاف گبه های دستباف دارای وزن زیادی نیستند. حتی ممکن است وزن های خیلی کمی هم داشته باشند. هم چنین دارای ضخامت خیلی کمتری نسبت به گبه های دستباف می باشند. گبه های ماشینی قیمت خیلی ارزان تری نسبت به فرش های ریزبافت مثل فرش 700 شانه دارند.

انواع طرح گبه

گبه های ایرانی بیشتر توسط عشایر استان فارس بافته می شوند. طرح های مختلف و بسیار زیبایی را می توان در گبه های دستباف ایرانی مشاهده کرد. مشهور ترین طرح های گبه ایرانی را می توان در دسته بندی زیر قرار داد:

طرح شیر

یکی از پراستفاده ترین نقش هایی که در گبه و گلیم ها، جاجیم ها و دیگر بافته های عشایری دیده می شود، طرح شیر است. طرح شیر را می توان نقشی مشترک در بین عشایر استان های مختلف ایران دانست. شیر نمادی از شجاعت و شکوه است و در تاریخ ایران یکی از نماد های کهن محسوب می شود. مطمئنا اکثر ایرانی ها با جام شیر غران که که ساخت دهه پنجم پیش از میلاد است آشنا هستند. این جام باشکوه نشان دهنده قدمت دیرینه شیر در آثار هنری ایرانی است.

طرح خشتی یا قابی شکل

طرح های خشتی یا همان طرح های قابی نیز یکی از پراستفاده ترین نقوش در گبه ها و دیگر بافته های ایرانی محسوب می شود. امروزه علاوه بر گلیم و گبه ها، از طرح های خشتی در انواع قالی های دستباف و فرش های ماشینی نیز استفاده می شود. در طرح فرش خشتی می توان قاب هایی را دید که طرح فرش را به قسمت های مختلف قسمت می کنند.

درون قاب های خشتی نیز از نقش های دیگری استفاده می شود. به خصوص نقش های هندسی، ستاره ای، گلدانی، اسلیمی، درختی و گل و مرغ. هارمونی و نظمی که قاب های خشتی به نقشه فرش می دهد باعث شده زیبایی و جذابیت فوق العاده ای داشته باشد.

طرح حوض گبه

این نقشه دارای ترنجی بزرگ در میانه است که همانند حوض میان خانه های قدیمی ایرانی به نظر می رسد. در اطراف این حوض هم مثل باغچه ها در خانه های ایرانی می توان گل ها و شاخ هایی در هم را دید.

طرح گل گبه

گبه هایی که دارای نقش گل های طبیعی مثل گل رز باشند را طرح گل گبه می نامند. طرح گل گبه را بیشتر می توان در گلیم فرش های ماشینی کاشان مشاهده کرد. این طرح ها با نقش انواع گل های مدرن و سه بعدی نیز بافته می شود.

طرح ایلاتی

طرح ایلاتی از مشهور ترین طرح های گبه و گلیم عشایری بوده است. در این طرح از قاب های هندسی در نقشه فرش استفاده می شود که خود با نقش های دیگر و اصیل ایرانی تزیین یافته است. این طراحی نماشی از محیط و طبیعت محل زندگی ایل ها و عشایر است.

طرح درخت

طرح درخت را می توان به راحتی از دیگر طرح ها تشخیص داد. در این طرح همان طور که از اسمش پیداست نقش درختی بزرگ در نقشه گبه استفاده می شود. درخت در فرهنگ ایرانی جایگاهی ویژه دارد. مثل درخت سرو که نماد ایستادگی بوده یا بید مجنون که نشان عشق و اندوه است.

درخت در زندگی آدمیان جایگاه مهمی داشته‌است که در این میان درخت سرو که نماد شادی و بید مجنون که نماد غم و اندوه بوده‌است بیشترین کاربرد را داشته‌است.

طرح راه راه

این طرح نیز همانند طرح درخت به راحتی قابل شناسایی است. طرح راه راه به شکلی ساده بافته می شود و زمینه ای غالبا خلوت دارد. راه های راه این طرح به شکل های مختلف مثل عمودی، افقی و گاها اریب دیده می شوند. از برخی نقش های هندسی هم مثل ستاره و لوزی ها برای تزیین نقشه های راه راه استفاده می شود. اما به صورت کلی طرحی ساده است.

طرح خانه در هم

طرح خانه درهم یکی از طرح های خاص در گبه ها و گلیم های سنتی است. این طرح نشان دهنده مسیر حرکت انسان از ابتدای خلقت تا رسیدن به کمال نهایی را به تصویر می کشد. این طرح عرفانی و فلسفی با رنگ هایی گرم و نقش های پرتعداد بافته می شود.

طرح کف ساده

در طرح کف ساده نقش و نگار خاصی دیده نمی شود و متن گبه بسیار ساده و خلوت است. این طرح شاید نشان دهنده مراتع و خانه های بی آلایش و ساده عشایر و روستاییان باشد. طرح های کف ساده در گبه های ماشینی مدرن با تنوع بالایی بافته می شوند. چون گبه ها یا انواع فرش فانتزی مدرن با دکوراسیون های امروزی تناسب زیادی دارند.

نحوه بافت گبه دستباف و ماشینی چیست؟

گبه های دستباف با نخ ها و الیاف طبیعی که از حیوانات اهلی به دست می آید بافته می شوند. دار گبه ها به صورت افقی روی زمین قرار می گیرد. در هر رج از گبه های دستباف بین 5 تا 8 نخ پود دیده می شود. رجشمار گبه های دستباف هم معمولا بین 15 تا 20 است. البته برخی گبه ها رجشمار بیشتری دارند که برای افراد خاص مانند خان ها بافته می شوند.

بافنده های توانای گبه معمولا نقش ها را به صورت ذهنی در گبه ها پیاده می کنند. گبه های دستباف ایرانی از آثار هنری با ارزش محسوب می شوند. از این نظر قیمت بالاتری نسبت به انواع ماشینی دارند. البته کیفیت و دوام این نوع گبه نیز مطمئنا بیشتر است.

گبه های ماشینی به وسیله ماشین های بافندگی قدیمی تولید می شوند. این بافته های ماشینی بیشتر با نخ های پلی استر تولید شده و قیمت ارزانی دارند. در تولید گبه های ماشینی بین 2 تا 3 پود در هر رج استفاده می شود.

ضخامت و وزن گبه های ماشینی نیز متغیر است. طرح های استفاده شده در گبه های ماشینی تنوع بیشتری دارند. حتی طرح های فانتزی نیز در این محصولات دیده می شود.

گبه ها چه استفاده هایی دارند؟

گبه ها و گلیم فرش ها به خصوص گلیم فرش های ماشینی برای تزیین دکوراسیون به شدت پرطرفدار هستند. طرح های سنتی گبه ها در دکوراسیون های جدید باعث ایجاد تضادی جذاب می شود. هم چنین اصالت هنر ایرانی را در فضای خانه حفظ می کند.

یکی از مزیت های گبه ها و گلیم فرش ها، قیمت ارزان و مناسب است. همین سبب می شود برای فضایی که پاخور زیادی دارد کف پوش مناسبی باشند. برای مثال در فضای آشپزخانه و به عنوان فرش آشپزخانه می توان از انواع گلیم فرش استفاده نمود. یا فضای راهرو و راه پله ها که پاخور بالایی دارند. البته گبه های دستباف چون قیمت بالاتری دارند مطمئنا در چنین فضایی استفاده نمی شوند.

جدای از استفاده گبه ها برای تزیین دکوراسیون، عشایر ایرانی گبه ها را برای پوشش کف و محافظت در برابر سرما می بافند. گبه ها با ضخامت زیادی که دارند برای این کار عالی خواهند بود.

• معنی گبه در قدیم و حال

  معنی گبه با گذشت زمان دچار تغییر و تحول شده است. در حال حاضر معنای ضخیم و زمخت می دهد. به دلیل این که دارای پرزهای بلند است و تعداد پودهایی که در بافت آن به کار رفته بین 3 تا 8 عدد می باشد. ظاهرا معنی سابق کلمه گبه، قبیح و به معنای زشت و معمولی بوده و گاهی کلمه گایر را نیز به آن نسبت داده اند که معنای محافظ را در بر داشته است. اما گفته می شود که این واژه در اصل به معنای خام، طبیعی یا دست نخورده است. هم چنین کلمه خرسک نیز برای این نوع قالی به کار می رود.

  انواع مدل فرش گبه

  • ترنج که نام دیگر آن در فارسی حوض است، در وسط طرح حوض گبه به کار می رود و دارای انشعاباتی چون گلبرگ و غنچه در اطراف آن می باشد.
  • گبه طرح ایلاتی دارای انواع قشقایی، تفرش بختیاری، هیبت لو، کردی و لری می باشد که کاملا حاصل ذهنیت انتزاعی مردم عشایر و ایلات و همین طور متناسب با فرهنگ قومی آنان بوده است. این نگاره ها که شامل گل، درخت و گیاه هستند در کاردهای مربع، مستطیل، لوزی، دایره و بیضی شکل قرار می گیرند.
  • گبه طرح درختی نیز از جمله نگاره های متداول در میان عشایر بوده است. در این بین بید مجنون نشانه ملال و اندوه و درخت سرو مظهر نشاط و مسرت می باشد.
  • گبه هندسی انواع نقشه ختایی، خاتم شیراز، جوشقانی، محرمان، ستاره و قابی را شامل می شود.
  • گبه طرح چهار فصل، گبه گل، اردک و ابرش از دیگر نقشه های موجود است که هر کدام زیبایی و نمادشناسی مخصوص به خود را دارند.

خرید گبه ماشینی

اگر با دیدن طرح های زیبا و جذاب گبه های ماشینی قصد خرید گلیم فرش و گبه ماشینی دارید می توانید سایت قالی کاشان را به عنوان بهترین گزینه انتخاب کنید. فروشگاه قالی کاشان بیشترین تنوع طرح و رنگ را در گبه های ماشینی دارد که می تواند انتخاب و خرید را بسیار آسان کند. قیمت فرش در قالی کاشان مناسب تر از هر فروشگاه دیگری است.

کیفیت فوق العاده بالای محصولات قالی کاشان نیز با گارانتی معتبر از کارخانه همراه شده است. در نتیجه در مورد کیفیت و اصل بودن فرش یا گبه دغدغه ای برای خریدار وجود نخواهد داشت. ارسال رایگان فرش و عرضه فرش به قیمت کارخانه نیز مطمئنا از مزیت های دیگر فروشگاه اینترنتی قالی کاشان است.

در این متن سعی شد تا در مورد سوال پرتکرار گبه چیست و چه ویژگی هایی دارد به طور مفصل توضیح داده شود. امیدواریم با خواندن این مطلب پاسخ سوال های خود را در این زمینه پیدا کرده باشید. دیگر سوالات خود در مورد گبه و گلیم فرش ها را می توانید با کارشناسان قالی کاشان در میان بگذارید.