مراحل نهایی در آهار و تکمیل فرش ماشینی (3)

در وبلاگ قالی کاشان در دو مقاله قبلی تعدادی از مراحل فرآیند آهار و تکمیل در فرش ماشینی را بررسی کردیم. در این مقاله قصد داریم مراحل نهایی در تکمیل فرش ماشینی را بررسی کنیم. به علاوه به توضیح قسمت های نهایی این فرآیند بپردازیم. اگر دوست دارید در مورد نحوه آماده شدن فرش کاشان پس از بافت اطلاعات جامعی کسب کنید پیشنهاد می کنیم ادامه این متن را از دست ندهید.

مرحله بخار زنی در تکمیل فرش

همان طور که در مقاله قبلی گفته شد، فرش ماشینی پس از عبور از مرحله آهار فرش و اتاقک خشک کن بلافاصله وارد قسمت بخار زنی می شوند. در این قسمت فرش از روی سیلندر های بزرگی به نام «تامبور» عبور داده می شود. تامبور قطری حدود 2/5 متر و طول حدود 4 متری دارد. این سیلندر بزرگ به وسیله بخار آب گرم می شود. وظیفه تامبور که همانند یک اتوی بخار بزرگ عمل می کند، این است که فیلم آهار پشت فرش را به داخل بافت زمینه فرش پرس کند تا خشک شود. این اقدام باعث می شود که پشت فرش آهار خورده، پستی و بلندی های برزنت را به خود گرفته و طبیعی تر به نظر برسد.

علاوه بر این می توان گفت بخار زدن فرش سبب می شود تا چروک های احتمالی فرش برطرف شود. هم چنین در این مرحله نوعی تثبیت حرارتی روی الیاف فرش انجام می شود. به این ترتیب الیاف فرش که حالتی منظم و ایستاده دارند برای مشتریان زیبا تر به نظر می رسند. پس از بخار زدن فرش ها مجددا از روی خشک کن عبور می کنند. با این کار بخار آبی که در بین الیاف بافت فرش باقی مانده است خارج شده و فرش کاملا خشک می شود.

قسمت تراش یا شیرینگ (Shearing)

پس از خشک شدن کامل فرش عملیات تراش یا شیرینگ روی فرش انجام می شود. قسمت تراش که در انتهای ماشین آهار قرار گرفته است، پرداخت نهایی فرش را انجام می دهد. تمامی فرش هایی که از ماشین آهار عبور داده می شوند باید الزاما از این مرحله عبور کنند. تفاوتی ندارد که قبلا تراش خورده باشند یا سطحی صاف داشته باشند. بدهی است در این مرحله پرداختی بسیار دقیق اما جزئی روی فرش انجام می شود. مکنده های بسیار قوی در این قسمت وجود دارند. این مکنده ها باعث می شود تا پرز های الیاف بریده شده از روی سطح فرش جمع آوری شود. بدین ترتیب فرش خروجی از قسمت تراش انتهای ماشین آهار دارای سطحی یکنواخت، مخملی و بسیار تمیز می باشد.

زیگزاگ در تکمیل فرش

لایه زمینه یا برزنت فرش ماشینی نوعی پارچه تاری پودی فاقد کناره است. بنابراین نخ های چله کناره های فرش ماشینی و به دنبال آن نخ های خاب، می توانند به راحتی بیرون کشیده شوند. باری رفع این مشکل و تثبیت دو کناره طولی فرش، عملیات دوخت یا طره پیچ کردن کناره های فرش انجام می شود. در صنعت تکمیل فرش ماشینی این کار به عملیات زیگزاگ کردن نیز معروف است.

برای زیگزاگ کردن کناره های فرش از دستگاه زیگزاگ استفاده می شود. دستگاه زیگزاگ نوعی چرخ خیاطی است که هم زمان از دو نوع نخ استفاده می کند. یکی از این نخ ها، نخ زیگزاگ است که همان نخ خاب زمینه فرش است. این نخ رنگ و مشخصاتی مشابه با حاشیه های خارجی فرش دارد. این نخ به وسیله حرکات زیگزاگی یا رفت و برگشتی سوزن به طول 1 تا 1/5 سانتی متر، زیر و روی لبه برزنت را به هم می دوزد.

نخ دیگر هم نخ دوخت است که بسیار مستحکم تر است. نخ دوخت وظیفه استحکام بخشی به زیگزاگ کناره فرش را دارد. معمولا نخ دوخت در تکمیل فرش به رنگ سفید بوده و از جنس پلی استر یا پنبه و پلی استر است.

دستگاه زیگزاگ روی لبه میز فرش قرار دارد. میز فرش، میزی فلزی است که برای انتقال آسان فرش از یک مرحله به مرحله دیگر استفاده می شود. معمولا پس از کامل شدن زیگزاگ یکی از کناره های فرش، فرش را چرخانده و طرف دیگر را زیگزاگ می کنند. البته در برخی از کارخانه ها از دو دستگاه زیگزاگ در دو طرف میز استفاده می شود. با این کار سرعت زیگزاگ و راندمان تولید افزایش می یابد.

نوار چرم کناره فرش ماشینی

در برخی از کارخانه در هنگام زیگزاگ کناره های طولی فرش، نوار چرم نیز به زیر کناره های فرش دوخته می شود. هدف از اضافه کردن نوار چرم، جلوگیری از سر خوردن فرش روی سرامیک  است. جلوگیری از آسیب دیدن کناره های فرش نیز مزیت دیگر این کار است. البته این نوار چرمی در سال های اخیر به ندرت استفاده می شود.

در هنر فرش دستباف ایران به برخی از فرش ها، چرم طبیعی دوخته می شده است. در فرش ماشینی هم در از چرم های مصنوعی با عرض 3 تا 4 سانتی متر برای کناره های فرش استفاده می شود. رنگ های مورد استفاده در نوار چرم های کناره های فرش معمولا قهوه ای روشن یا سیر است.

دوختن چرم به کناره های فرش هم زمان با زیگزاگ کناره ها انجام می شود. برای این کار کناره های چرم به همراه لبه های طولی برزنت در کنار هم قرار گرفته و با هم وارد دستگاه زیگزاگ می شوند.

برش در تکمیل فرش

همان طور که در ابتدای بخش تکمیل بیان شد، تمامی فرش های به صورت رول های به هم پیوسته از خط آهار و تکمیل عبور می کنند. بنابراین در انتهای خط تکمیل، برزنت یا ساده باف بین فرش ها، بریده شده و فرش ها به صورت تک به تک از یکدیگر جدا می شوند. برزنت بین دو فرش که عامل اتصال دو فرش متوالی است دارای طول بین 5 تا 10 سانتی متر است. برش برزنت بین دو فرش متوالی به گونه ای انجام می شود که حداقل 2 تا 3 سانتی برزنت در ابتدا و انتهای فرش باقی بماند. این برزنت در مرحله بعدی برای ریشه زنی سرو ته فرش استفاده می شود.

ریشه زنی فرش

در بافت فرش های دستباف پس از اتمام مرحله بافت فرش، بافندگان سرو ته چله های متصل به دار را قیچی می کنند. در نتیجه فرش بافته شده از دار قالی جدا می شود. چله های بریده شده در فرش دستباف جزیی از بافت فرش بوده و به صورت رشته های نخ آویزان و آزاد می باشند. بافندگان فرش دستباف این رشته نخ ها را برای زیبایی بیشتر به صورت زنجیری به یکدیگر می بافند. یا به شکل گره های زیبایی در می آورند.

در فرش ماشینی هم پس از اتمام مراحل فوق عملی به نام «ریشه زنی» انجام می شود. در این مرحله ریشه های آماده و منگوله دار با دستگاه ریشه زنی به برزنت یا همان ساده باف های ابتدا و انتهای فرش دوخته می شوند. این کار زیبایی فرش را بیشتر کرده و نخ های خاب کناره های عرضی فرش را مستحکم می کند. بدین صورت از بیرون آمدن نخ های خاب و پود از داخل بافت فرش پیشگیری می شود.

بعد از ریشه زنی فرش و کنترل کیفی بافت فرش توسط اپراتور مربوطه فرش های آماده ارسال می شود. فرآیند آهار و تکمیل فرش ماشینی تاثیر زیادی در زیبایی و کیفیت فرش دارد. از این رو می توان یکی از مواردی که در قیمت فرش نیز تاثیر دارد را کیفیت آهار آن دانست.

انواع ماشین های آهار

در قسمت آهار زنی دو نوع سیستم وجود دارد که بنا به نیاز منسوج مورد نظر کارخانه از دستگاه مخصوص آن استفاده میکند. که عبارتند از:

1. سیستم ماشین آهار با حرارت غیر مستقیم

در حال حاضر اکثر کارخانه ها ماشین های آهار با حرارت غیر مستقیم را استفاده میکنند. این دستگاه ها به صورت بخار و بدون مشعل مستقیم کار میکنند.

2. سیستم ماشین آهار با حرارت مستقیم

مشعل های این نوع دستگاه آهارزنی به صورت مستقیم حرارت تولید میکنند.

ترکیبات آهار در قسمت تولید

فرمول نوشته شده و ثابتی برای تولید چسب آهار وجود ندارد و بسته به نوع فرش و دستگاه آهار زنی میزان مواد تشکیل دهنده ی آن متفاوت میشود؛ اما به طور کلی چسب خوب چسبی است که از انواع رزین خالص بدون مواد افزودنی ساخته شده باشد؛ چرا که نگامی که صحبت از آهار میشود از رزین به عنوان ماده ی اصلی و پایه ی انواع چسب نام برده میشود.

رزین چیست؟

رزین ترکیبی طبیعی یا مصنوعی بسیار چسبناک است که تحت شرایط خاصی سخت میشود. این ماده معمولا در الکل قابل حل بوده اما در آب حل نمیشود.رزین طبیعی از گیاهان به دست می آید و بهترین نمونه ی آن شیره ی درخت کاج است که بوی تندی دارد.

رزین های مصنوعی نیز از مواد مختلفی تشکیل میشوند که هر کدام ویژگی ها و رنگ مخصوص به خود را دارند. همچنین به عنوان ماده ی اولیه ای محسوب میشود که پیوند دهنده بوده و در ترکیبات قالب گیری قابل پخت، چسب ها و روکش ها مورد استفاده قرار میگیرد.

سخن آخر

در این مطلب سعی شد در مورد تکمیل فرش ماشینی به صورت مختصر و مفید توضیحاتی جامع ارائه شود. امیدواریم با خواندن این متن اطلاعات خوبی در این زمینه کسب کرده باشید. پیشنهاد می کنیم دیگر مقالات وبلاگ قالی کاشان را نیز مطالعه بفرمایید.